Selim Temo: 'Bütün şiirler aynı dille yazılır'

Her yıl Dünya Şiir Günü olan 21 Martta yayınlanması gelenek haline gelen “Şiir Bildirisi”, bu yıl Selim Temo tarafından yazıldı.

Fotoğraf: Asopress / Metin Yoksu   Asopress - Temo, söz konusu metinde dünyadaki bütün şiirlerin aynı dille yazıldığını belirtti. Şair, bu dilin Mîr Celadet Alî Bedir-Xan’ın Charles Baudelaire’in Le fleurs du mal’ine yazdığı “Kulîlkên Ezêb” adlı naziresinde geçen “zimanê zêr” (altın dil) olduğunu ekledi.   21 Mart, Asya halkları tarafından Newroz ve doğanın dirilişini simgeleyen bir gün olarak binlerce yıldır kutlanıyor. Aynı gün, 1999’dan beri UNESCO tarafından “Dünya Şiir Günü” olarak da kutlanıyor. Çeyrek yüzyıldır kutlanan günde geleneksel olarak her dildeki şairlerden biri kendi dilinde şiir günü bildirisini kaleme alıyor. Kürt şiirinde bu yılki bildiri, Selim Temo tarafından yazıldı ve Balinde platformunda yayımlandı.   Güney Kürdistan’daki Silêmanî (Süleymaniye) şehrinde kurulan Balinde, Kürt şiirinin dünya şiiriyle ilişkisini güçlendiren dergi, kitap, konferans ve çeviri etkinlikleriyle tanınan bir kurum. Balinde, birkaç yıldır şiir bildirisini “Peyama Balinde” (Balinde Mesajı) adıyla yayınlıyor. Daha önce Pejk Malinovski (2018), Bextiyar Elî (2019), Bo Gustavsson (2020), Selah Faîq (2021), Husên Hebeş (2022) ve Reza Elîpûr’un (2023) yazdıkları bildirinin bu yılki yazarı Selim Temo oldu. Paul Celan, Charles Baudelaire, Rainer Maria Rilke, Arthur Rimbaud, Mîr Celadet Alî Bedir-Xan, Vladimir Mayakovski, Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Herbert Marcuse ve Platon’un anıldığı metinde gerçekliğin sadece şiir ile anlatılabildiği ileri sürülüyor.   Selim Temo’nun Balinde ( https://balinde.com/balinde-message-2024-kurmanji/ ) sitesinde Kürtçenin Kurmancca ve Soranca lehçelerinde yayımlanan bildirisinde dilin mecaz, şiirin ise mecaz ilmi olduğu vurgulanıyor. Yazdığı metinde şiirin gerçekliği ve inancı insanî kıldığını belirten Temo, şiirin okurda tamamlanan bir sanat olduğunu ekliyor.   Selîm Temo: “Hemû Helbest bi Heman Zimanî tên Nivîsîn”   “Peyama Helbestê” ku bûye nerît û her sal di 21ê Adarê Roja Cîhanî ya Helbestê de tê belavkirin, îsal ji aliyê Selîm Temoyî ve hat nivîsîn. Temo, di peyama navborî de diyar dike ku hemû helbestên cîhanê bi heman zimanî tên nivîsîn. Helbestkar lê zêde dike ku ev ziman “zimanê zêr” e, di helbesta “Kulîlkên Ezêb” a Mîr Celadet Alî Bedir-Xanî de derbas dibe ku ew jî nezîreya Le fleurs du mal a Charles Baudelaireî ye.   21ê Adarê ji aliyê gelên Asyayê ve hezaran sal in wek Newroz û sembola vejîna xwezayê tê pîroz kirin. Heman roj ji aliyê UNESCOyê ve ji sala 1999an ve wek “Roja Cihanî ya Helbestê” jî tê pîrozkirin. Di vê roja çaryek sedsal e tê pîroz kirin de wek nerît helbestkarên her zimanî bi zimanê xwe peyamek belav dikin. Di helbesta kurdî de ev peyam îsal ji aliyê Selîm Temoyî ve hat nivîsîn û li ser platforma Balindeyê hat belavkirin.   Balindeya navdar a li Silêmanî bi rêya kovar, pirtûk, konferans û wergeran têkiliya helbesta kurdî bi helbesta cîhanê re xurt dike. Balinde her sal bi navê “Peyama Balinde”yê peyama roja helbestê jî belav dike. Nivîskarê peyama îsal Selîm Temoyî ye ku peyam berê ji aliyê Pejk Malinovski (2018), Bextiyar Elî (2019), Bo Gustavsson (2020), Selah Faîq (2021), Husên Hebeş (2022) û Reza Elîpûr (2023) ve hatibû nivîsîn. Di peyama îsal de navên Paul Celan, Charles Baudelaire, Rainer Maria Rilke, Arthur Rimbaud, Mîr Celadet Alî Bedir-Xan, Vladimir Mayakovski, Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî, Herbert Marcuse û Platon tên hildan û tê gotin ku rastî tenê bi helbestê dikarê bê vegotin.   Di peyama Selîm Temoyî ya li ser malpera Balindeyê bi zaraveyên Kurdî -Kurmancî û Soranî- belav bûye (https://balinde.com/balinde-message-2024-kurmanji/ ) de tê dupatkirin ku ziman mecaz e û helbest zanista mecazê ye. Temo di peyama nivîsiye de dibêje ku helbest rastî û baweriyê dike malê mirovan û hunera helbestê bi destê xwîneran diçe serî.