Fotoğraf: Mongabay

Asopress - Şimdi, yeni bir çalışma şempanze, goril, bonobo ve orangutan gruplarında şakanın öncülü olan eğlenceli alay davranışını ortaya koyuyor.

Bu çalışma, maymunlarda şakacı sataşmayı oyundan ayrı bir davranış olarak tanımlayan ve çeşitli biçimlerini tanımlayan ilk çalışmadır.

Bulgular, şaka ve şakacı alay için bilişsel gereksinimlerin en az 13 milyon yıl önce insanlar ve büyük maymunlarla ortak atalarda evrimleştiğini göstermektedir.

Şakacı olmak ve mizaha düşkünlük kulağa hoş gelebilir, ancak beynimizin bunu başarmak için çok ağır işler yapması gerekir. Bir şaka yapmak, sosyal olarak neyin kabul edilebilir olduğunu bilmeyi, spontane olmayı, başkalarının nasıl tepki verebileceğini tahmin etmeyi ve bazı sosyal beklentileri şakacı bir şekilde ihlal etmeyi gerektirir. Şimdiye kadar, mizahın temelini oluşturan karmaşık bilişsel yetenekler üzerine yapılan araştırmalar öncelikle insanlara odaklanırken, diğer türler yeterince incelenmemiştir.

Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar maymunlardaki şakacı alay davranışının ilk kanıtlarını sunuyor.

Şakanın öncülü olduğu düşünülen sataşma, sataşan kişinin saldırgan bir niyetten ziyade şakacı bir niyetle bir vücut parçasını dürtmek, vurmak veya çekmek gibi kışkırtıcı eylemler gerçekleştirmesini içerir.

Primatolog Ammie Kalan, "Şakacı sataşma ilginç çünkü şaka yapmaya veya gülünç olmaya benzer bir şey yaratmaya çalışan bireysel motivasyonlu bir davranış" dedi. "Bu makalede harika olduğunu düşündüğüm şeylerden biri, şakacı sataşmayı bilerek oyundan ayırmaları."

Araştırmacılar, her bir maymun grubunun üyeleri arasındaki sosyal etkileşimlerin videolarını inceleyerek, alay eden kişinin etkileşimi başlatması veya alıcının tepkisini ölçmesi gibi önceden tanımlanmış şaka ve oyun kriterlerini karşılayan durumları belirledi. Grup büyüklükleri farklı olsa da, hepsinde kameraların odaklandığı 3-5 yaşlarında en az bir yavru vardı.

EĞLENCELİ SATAŞMANIN BİRÇOK ŞEKLİ VARDIR

Çalışmada, araştırmacıların şakacı sataşma olarak kategorize ettiği, dürtme, vücudun bir bölümünü çekme, vurma ve vücuda çarpma gibi 18 davranış tespit edildi. Analiz edilen 75 saatlik videoda bu tür 142 olay yer alıyordu. Bu etkileşimlerin çoğunu gençler başlattı ve hedeflerinin, özellikle de yetişkinlerin dikkatini çekene kadar genellikle birden fazla davranış sergilediler.

Almanya'daki Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nden başyazar Isabelle Laumer, "Birini dürtüyorlar ya da üzerine atlıyorlar ve sonra her zaman hedefin yüzüne bakıyorlardı" dedi. Oyunla sataşmanın karakteristik özelliği olan bu "tepki verme" davranışının, etkileşimin kavgaya dönüşmemesi ya da yetişkinleri kızdırmaması için davranışlarını kalibre etmek olduğunu öne sürüyor. "Bu beni şaşırttı ve büyüledi."

Karşılıklı olan ve el kaldırma, kafa tokuşturma ve yüz yüze oynama gibi hareketleri içeren oyundan farklı olarak, oyun amaçlı sataşma en başından beri tek taraflıdır. Her 10 etkileşimden dokuzundan fazlası alay eden tarafından başlatıldı ve şakalaşma olaylarının yalnızca dörtte biri oyunla sonuçlandı.

Çalışma her maymun türünden sadece bir grubu incelemiş olsa da, gözlemler hepsinin benzer şekilde şakalaştığını gösterdi. Bununla birlikte, örneklem büyüklüğü çok küçük olduğu için araştırmacılar bu gözlemin türler ve yaş grupları arasında genelleştirilmesine karşı uyarıda bulunuyorlar.

Bulgular, mizahın evrimsel tarihine ışık tutuyor ve 13 milyon yıl önce yaşamış olan maymun ve insanların ortak atalarının muhtemelen şakacı bir şekilde alay etmek için bilişsel yeteneklere sahip olduğunu gösteriyor.

Çalışma, insanların büyük maymunlarla paylaştığı gülme, yas tutma, oyun oynama ve empati kurma gibi özelliklerin uzun bir listesine ekleniyor ve Laumer bu özelliklerin hayvanların korunmasına ivme kazandırabileceğini söylüyor.

Laumer, "Büyük maymunların nesli kritik derecede tehlike altında, bu nedenle [insanlarla] paylaşılan başka bir yetenek bulmak dikkatleri onların üzerine çekiyor" dedi ve ekledi: "Benim için bu, çalışmanın çok önemli bir yönü."

Asopress - mongabay